Chwyć byka za rogi i ogarnij idiomy

Mam nadzieję że wszyscy zgodzicie się, iż tłumacze nie mają najłatwiejszej pracy. Borykają się z wieloma trudnościami i podejmowaniem trudnych decyzji związanych z procesem tłumaczenia. Jednym z największych wyzwań jest tłumaczenie idiomów. Czym one są i do czego służą? Dowiedzmy się, a może po prostu przypomnijmy sobie pewne informacje, jeśli ten termin jest Ci już znany.

Wyrażenia idiomatyczne składają się ze słów, które w określonej kolejności mają zupełnie inne znaczenie niż podane słowa oddzielnie. Idiomy są specyficzne kulturowo, co czasami utrudnia ich tłumaczenie. Niektóre z nich są powszechnie używane, podczas gdy inne są bardziej wyrafinowane, ale nie zmienia to faktu, że mogą być również problematyczne w rozumieniu i – co może być zaskoczeniem – nawet native speakerzy mogą od czasu do czasu się w nich pogubić.

Jest wiele idiomów, które można przetłumaczyć dosłownie, na przykład: Don’t judge a book by its cover, po polsku Nie oceniaj książki po okładce oraz po niemiecku Beurteile ein Buch nie nach seinem Umschlag, czy All that glitters is not gold, Nie wszystko złoto co się świeci, Es ist nicht alles Gold, was glänzt, ale są też takie, których odpowiedniki w różnych językach różnią się od siebie. Na początek porównajmy angielski idiom The devil is not so black as he is painted z polskimi Nie taki diabeł straszny, jak go malują. Całkiem podobne, prawda? Spójrzmy natomiast na niemiecki zwrot Es wird nichts so heiß gegessen, wie es gekocht wird, co dosłownie oznaczałoby mniej więcej: Jedzenie, które jemy, nie jest tak gorące jak podczas gotowania. Oto inny przypadek – podczas gdy odpowiedniki angielskie i niemieckie są prawie takie same: A drowning man will clutch at a straw, oraz Der Ertrinkende klammert sich an jeden Strohhalm, nieoczekiwanie, w języku polskim mamy zwrot „Tonący brzytwy się chwyta„. Jeśli chodzi o pierwszą część, wszystko brzmi dobrze, ale co z drugą częścią? Skąd się wzięła ta brzytwa (ang. „straight razor”)? Nie mam pojęcia…

Jak już wspomniałam, tłumaczenie idiomów może być wymagające. Zwłaszcza jeśli nie ma odpowiednika w języku docelowym, na przykład: angielskie Don’t bite the hand that feeds you ma swoją polską wersję Nie gryź ręki, która Cię karmi, ale podobny ekwiwalent nie istnieje w języku niemieckim. Co wtedy? Nie martw się. Zawsze jest wyjście. Najlepszym rozwiązaniem jest parafraza.

Śmiesznie czy strasznie? Czyli o polskich tłumaczeniach obcojęzycznych tytułów

Wakacje w Norwegii – co warto zobaczyć? / Holiday trip to Norway – what to visit?